نقش رسانه‌ها در پیش‌گیری از انزوای بیشتر افغانستان عنوان نشستی بود که به تاریخ پنجم عقرب/ آبان برابر به 27 اکتوبر سال روان ازسوی بنیاد محمد فهیم دشتی برگزارشد.
هدف این نشست بررسی وضعیت موجود رسانه‌ها و کارمندان رسانهای در داخل افغانستان و همچنان پیدا کردن راه حل‌ها برای کاهش خطرات و چالش‌های موجود برای خبرنگاران و رسانه‌های افغانستان بود.
این نشست شامل سه می‌شد، بخش نخست آن را سخنرانی رییس بنیاد دشتی خانم سیاره دشتی، رینا امیری نماینده ویژه ایالات متحده آمریکا برای زنان و حقوق بشر افغانستان، حسن سروش سفیر افغانستان در کانادا، توبی مندل – مدیر اجرایی مرکز حقوق و دیموکراسی، طاهر شاران، استاد در دانشگاه تورنتو تشکیل میداد.
خانم دشتی در ابتدای برنامه از حضور تمام مهمان که بصورت حضوری و آنلاین اشتراک کرده بودند تشکر و قدردانی کرده گفت: «ما در بنیاد تلاش میورزیم تا از خبرنگارانی که در داخل افغانستان تحت فشار و سانسور طالبان قرار دارند و همچنان خبرنگارانی که در کشور های همسایه‌ای افغانستان مهاجر شده اند، حمایت کنیم. بنیاد همچنان برنامه های آموزشی برای ظرفیت سازی نسل جوان، به ویژه دختران که در داخل افغانستان هیچ امکانی برای تحصیل و آموزش ندارند، روی دست دارد.»
رینا امیری نماینده ویژه ایالات متحده آمریکا برای زنان و حقوق بشر افغانستان ارقامی را مبنی بر کاهش فعالیت رسانه‌ها و کارمندان رسانه یی شریک کرد بر اساس این ارقام، 40 در صد نهادهای رسانهیی از فعالیت بازمانده اند که شامل 55 کانال تلویزیونی، 109 رادیو، 21 آژانس خبری و بالاتر از 50 روزنامه میشود. در کل 60 در صد کارمندان رسانه‌ها شغل خود را از دست داده اند. اشتراک خانم ها از 54 به 10 درصد رسیده است و این به دلیل اقدامات سرکوبگرانه و مشکلاتی مالی بوجود آمد است.
سفیر افغانستان در کانادا همچنان با تاکید بر مشکلات رسانه‌ها در داخل با اشاره به آخرین گزارش یوناما گفت که افغانستان در سطح جهان در رتبه‌ای 156مین کشور از لحاظ آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات قرار گرفته است.
توبی مندل – مدیر اجرایی مرکز حقوق و دیموکراسی که به صورت آنلاین در این نشست اشتراک داشت گفت با آنکه افغانستان یکی از بهترین قوانین دسترسی به اطلاعات را در سطح جهان دارد اما اکنون همه چیز تحت کنترول طالبان بوده و این قانون در عمل پیاده نمیشود.
طاهر شاران استاد در دانشگاه تورنتو همچنان به نقض قوانین بشری توسط طالبان اشاره کرده از رویکرد های قومی، آپارتاید جنسیتی و پاکسازی قومی به ویژه در مقابل مردم هزاره در افغانستان انتقاد کرد.
بعد از این سخنرانی ها نشست با دو بحث آزاد یا پنل ادامه پیدا کرد. در پنل اول درباره وضعیت و چالش‌های رسانه‌ها و خبرنگاران در داخل افغانستان بحث و گفتگو صورت گرفت، خانم لینا روزبه از وضعیت رسانه‌های داخل گفت که کنترول طالبان، سانسور و ایجاد محدودیت این گروه بالای رسانه‌ها غیر قابل تصور است. هر چند خبرنگاران و فعالان جامعه مدنی میخواهند با رسانه‌های بیرون از افغانستان همکاری داشته باشند اما خطر تحت فشار قرار گرفتن خود و خانواده‌های شان مانع کار آنهاست .
خانم روزبه افزود که وضع بسیار دشواری حکم فرما است، برای بدست آوردن اطلاعات و روایت‌های دقیق از داخل کشور رسانه‌های بیرون از افغانستان با مشکلات زیادی مواجه اند.
خانم زرقا یفتلی به نمایندگی از جامعه مدنی افغانستان در پاسخ به این که چطور نهادهای جامعه مدنی و رسانه‌ها میتوانند در شرایط فعلی همکاری داشته باشند گفت که قبلا روابط نزدیک و کاری خوبی بین نهادهای جامعه مدنی و رسانه‌ها وجود داشت و دست‌آورد های جمعی خوبی در زمینه‌های دفاع از حقوق بشر، حقوق زنان، تساوی جنسیتی و آزادی بیان داشتیم اما حالا وضعیت کاملا تغییر کرده است. اما نهادهای جامعه مدنی و رسانه‌های که در تبعید کار میکنند، میتوانند باهم کار مشترک داشته باشند و بدین وسیله اسناد لازم در زمینه‌های نقض حقوق بشری را به دست آورده، آن را با رهبران جهان شریک سازند.
لطف الله نجفی زاده خبرنگار افغانستانی در مورد وضعیت آزادی بیان و چالش‌های رسانهیی افغانستان گفت : ما باید به مسایل داخلی کشور نگاه عمیق‌تر داشته باشیم و نه تنها در بخش رسانه‌ها که در سایر موارد هم واکاوی بکنیم.
مجیب خلوتگر رییس نهاد نی حمایت کننده رسانه‌های آزاد افغانستان همچنان نگرانی خود را از وضعیت موجود ابراز کرده گفت: ده‌ها خبرنگار همین حالا در زندان‌های طالبان بسر میبرند و جامعه جهانی باید برای آزادی آنها تلاش نمایید.
پنل دوم با گرداننده‌گی عزیز رفیعی رییس مجتمع جامعه مدنی افغانستان و سخنرانی ریچارد بنت گزارشگر ویژه سازمان ملل برای افغانستان که به صورت آنلاین اشتراک کرده بود، آغاز شد. آقای بنت از وضعیت خبرنگاران، عدم حمایت از آزادی بیان، بی‌سرنوشتی خبرنگاران در کشورهای ایران و پاکستان و همچنان در بند کشانیدن زنان معترض از سوی طالبان ابراز نگرانی کرد.
او یکی از مهمترین اصول حقوق بشر را آزادی بیان و آزادی مطبوعات دانسته وبرای ایجاد یک جامعه باز، برابر و تامین شفافیت آزادی بیان را لازمی خوانده ابراز داشت: در کنفرانس اخیر شورای حقوق بشر در ژنو رسانه‌ها شامل بودند و بر نقش مهم روزنامه نگاران و کارکنان رسانه‌های محلی و ادامه انجام کارهای اساسی شان در مورد مستند سازی و گزارش دهی ازشرایط چالش بر انگیز، نقض حقوق بشر ی تاکید گردید و همچنان برحمایت جامعه جهانی براساس قوانین بشردوستانه بین المللی در افغانستان تاکید صورت گرفت. اعضای شورای حقوق بشر سازمان ملل بر حمایت شان از خبرنگاران، نمایندگان رسانه‌ها و خبرنگاران زن در افغانستان اطمینان دادند.
نماینده پارلمان کانادا آقای علی احساسی با ابراز همدردی بخاطر زلزله اخیر هرات در مورد حمایت کانادا از آزادی بیان در افغانستان گفت: ما نباید بگذاریم طالبان به آنچه میخواهند کامیاب شوند اگر زنان را از تحصیل وا میدارند باید شرایط آموزش‌های آنلاین را فراهم کنیم اگر میخواهند که نهادهای آزادی معلومات را محدود بسازند ما باید حمایت بیشتر از این نهاد ها در خارج از افغانستان داشته باشیم تا ارتباط خود را محکمتر با نهادهای داخلی حفظ کنند و اگر طالب میخواهد که پشتون ها را بر ضد تاجیکها، هزاره‌ها و اوزبیک‌ها قرار دهد ما باید تلاش بورزیم تا تمام مردم افغانستان شانه به شانه هم متحد باشند.
دو سخنران دیگر این پنل خانم الهه امانی و آقای تقی رحمانی همچنان درباره وضعیت زنان و حقوق بشر صحبت کرده و از چالش‌ها و مشکلات بعد از روی کار آمدن طالبان یاد کردند.
در ختم کنفرانس خانم نرگس نهان سابق سرپرست وزارت معادن و پترولیم که جمع بندی این کنفرانس را به عهده داشت به موارد ذیل اشاره کرد:
افغانستان رسانه‌های آزادی داشت که قابل مقایسه با رسانه‌های منطقه نبود. آزادی بیان یکی از دست‌آورد های مهم ما بود با آنکه فعلاً ما اینها را از دست داده ایم اما ظرفیت‌اش باقی مانده و این ارزش‌ها را با خود حمل میکنیم. نقش رسانه‌ها در گزارش‌دهی و مستند سازی خیلی مهم است. موضوع دیگر قابل تمجید، همکاران رسانهیی است که بعد از خارج شدن از افغانستان به کارهای جدید آغاز کردند و رسانه‌های جدید را پایه گذاری نمودند. افغانستان نباید فراموش شود و تحت شعاع سایر موضوعات داغ جهانی قرار گیرد ما باید کاری بکنیم که همچنان افغانستان در اجندای بحث کشورهای جهان بماند.
خانم نهان افزود: این که چگونه با افراط گرایی در رسانه‌ها برخورد بکنیم مسئله مهم دیگری است. خانم نهان در ختم صحبت‌های خود به مسئولیت‌های نهادهای جامعه مدنی و رسانهیی اشاره کرده و تاکید نمود که همه باید بخوبی بتوانیم مسئولیت‌های خود را ادا کرده و همکاری‌های همیشگی با نهادهای جامعه جهانی برای مبارزه با افراط گرایی در تمام سکتورها داشته باشیم.
این کنفرانس از جمله سه کنفرانس بنیاد محمد فهیم دشتی در دو ماه اخیر بود که برگزار گردید. کنفرانس اول این بنیاد بصورت آنلاین از طریق پلتفرم زوم، کنفرانس دوم باز هم بصورت آنلاین از برنامه اسپیس اپلیکشن ایکس و این کنفرانس بصورت حضوری و آنلاین دایر شد. بنیاد دشتی در نظر دارد که در ماه های آینده نیز از این برنامه ها و کنفرانس ها برای جلب حمایت از خبرنگاران و کارمندان رسانهیی افغانستان و آزادی بیان و مطبوعات در افغانستان داشته باشد.
شبنم شهپر
